NACHT van de NACHT 2019 is op zaterdag 26 oktober
Heb je ideeën om aandacht te vragen voor de duisternis? Laat het ons weten en help het bestuur bij de organisatie van de nacht van de nacht 2019.
Actueel
Werkgroep Energietransitie aan de slag
Op het thema Energietransitie zijn we aan de slag gegaan. Inmiddels zijn er al 5 werkgroep bijeenkomsten geweest waar 14 mensen aan deelnemen in wisselende samenstellingen. Belangrijke doel van deze werkgroep is om voldoende kennis opdoen over energietransitie om:
- een gesprekspartner te worden met beleidsambtenaren, raadsleden en bestuurders van gemeentes aan de Linge;
- de plannen bij de diverse gemeentes kritisch volgen;
- signaal functie naar het bestuur VBL;
- een inhoudelijk bijdrage te kunnen leveren aan de plannen van gemeentes zodat VBL als een serieuze partij bij deze plannen wordt betrokken.
In de werkgroep wordt bepaald welke kennis nodig is en waar deze kennis gehaald kan worden. Ook de werkgroep communicatie wordt erbij betrokken om gezamenlijk een strategie te bedenken over dit onderwerp.
Nu is de werkgroep aan het nadenken hoe de VBL haar inbreng / haar visie op deze transitie vorm moeten geven. Er is ook haast bij het ontwikkelen van deze visie want gemeentes krijgen vele aanvragen op dit moment voor bv. Zonneparken. Zonder kaders lopen we achter de feiten aan.
En passend binnen de nieuwe werkwijze van de VBL wordt regelmatig teruggekoppeld naar het bestuur van het VBL zodat tijdige, indien noodzakelijk, bijsturing kan plaatsvinden.
Werkgroep Lingebos bij raadsvergadering
Door Sandor de Kluizenaar, actief en betrokken VBL lid
In een van de laatste raadsvergaderingen van de gemeente Lingewaal stond op 8 november 2018 de Structuurvisie Lingebos op de agenda van de raad. Namens de werkgroep Lingebos van de VBL mocht ik inspreken op het agendapunt voorafgaand aan de inhoudelijke behandeling door de raad. Hiervoor werd een krappe zes minuten door de burgemeester toegewezen. Gelukkig was ik hier op voorbereid en had ik een aantal sheets van waar ik uit kon putten.
De structuurvisie is een document welke als kader dient voor de afweging van toekomstige aanvragen voor wijziging van een bestemmingsplan. Als er straks ten behoeve de uitbreiding van de camping of andere ontwikkelingen het nodig is om het bestemmingsplan van het Lingebos aan te passen worden deze plannen afgemeten aan het door de raad vastgestelde structuurvisie.
Namens de werkgroep heb ik de resultaten van onze bewonersenquête gedeeld en onze zorgen en bezwaren overgebracht. Zorgen over de fragiele balans tussen natuur en recreatie in het Lingebos. Daarbij heb ik de raad gewezen op de toch al toenemende recreatiedruk en de toen noch aanstaande grootschalige bomenkap. Een andere zorg is het feit dat een ‘gepaste uitbreiding’ van de camping niet nader wordt afgebakend en voor het ruimtebeslag van een toekomstige uitbreiding het maximale scenario lijkt te zijn overgenomen. Als bezwaar heb ik genoemd dat in de structuurvisie waar weinig aandacht is besteed aan de aanwezige (natuur)waarden of analyse van ontwikkelingen rondom het bos. Als positieve punt is gemeld dat de camping Lievelinge haar best doet om geluidsoverlast te beperken. Namens de werkgroep heb ik de raad gevraagd de voorwaarden voor ‘gepaste uitbreiding’ te concretiseren, bij toekomstige aanvragen een goede afweging van belangen te maken en bewoners meer te informeren en betrekken.
Bij de inhoudelijke behandeling van de Structuurvisie door de raad werd door meerdere partijen beaamd dat het document wat magertjes was. Ook de zorgen werden door meerdere partijen gedeeld echter voor geen enkele partij was het aanleiding om haar goedkeuring te onthouden. Ofwel de Structuurvisie Lingebos is door de raad unaniem aangenomen en daarmee vastgesteld.
Inmiddels is de gemeente Lingewaal verleden tijd en zullen toekomstige aanvragen voor aanpassing van het bestemmingsplan door de nieuwe gemeente West Betuwe behandeld worden. Daarbij zullen burgers opnieuw kunnen inspreken. Het is dus zaak nauwlettend in de gaten te houden welke bestemmingsplanwijzigingen worden aangemeld.
Het Lingebos maakt na de winter en de grootschalige kap van de essen een treurige aanblik. De kap van de bomen zal Staatsbosbeheer het nodige hebben gekost. Ik ben benieuwd wat er aan herplant wordt gedaan. Het zou een mooie kans zijn om meer diversiteit in bomen aan te brengen. Waarom niet een arboretum maken in het Lingebos? Dat zou iets toevoegen aan de regio. Ik vrees dat een verkoop/verhuur aan gretige commerciële partijen een waarschijnlijker scenario is. Ondertussen lijkt het ’tijdelijke’ KLM-open parkeerterrein bij The Dutch steeds meer op een post-nucleair landschap en zijn de omliggende weilanden omgeploegd voor de aanleg van nieuwe golfbanen. Het wordt er helaas allemaal niet knapper op. Hier ligt een taak voor de VBL en betrokken bewoners om de gemeente aan te spreken op gemaakte afspraken en ruimtelijke kwaliteit.
Tekenen van verandering
“De energietransitie zal het Nederlandse landschap ingrijpend veranderen” is een veel geciteerde uitspraak van de voorzitter van het college van rijk adviseurs en rijksbouwmeester Floris Alkemade, recent nog op televisie. Hij vervolgde met de waarschuwing, dat hiervoor regie nodig is om de kwaliteit van de ruimtelijke leefomgeving, van het landschap, te waarborgen. In het Panorama Nederland (zie verder op in dit bericht) wordt dit in bredere samenhang met maatschappelijke vraagstukken gezien.
Dat we niet ontkomen aan het plaatsen van zonneparken en windmolens lijkt een consensus. Het gaat er dus om: hoe? en waar? Gemeentebesturen, particulieren, ondernemers, investeerders, energiemaatschappijen niemand wil de boot missen. Het is haast een koorts die het land in de greep heeft. Vooralsnog dus zonder duidelijke regie.
Ondertussen zijn er in het Rivierengebied een groeiend aantal energiebronnen ontstaan en zichtbaar. Wij laten een paar de revue passeren en wagen ons aan een voorzichtige beoordeling vanuit landschappelijk oogpunt.
Zonnevelden
Het zonnepark op het AVRI terrein langs de A15. 34.000 zonnepanelen op de vuilstortheuvel zijn goed voor groene energie voor 3000 huishoudens. Het maakt slim gebruik van grond, die voor landbouw of bebouwing niet bruikbaar is. De zichtbaarheid vanuit de A15 is weliswaar groot, toch passend bij het bedrijvengebied en industriële karakter van deze strook.
Windmolens
Dit project is door Betuwewind gelijktijdig met de 11 windmolens bij het knooppunt Deil ontwikkeld. Op dit moment worden in natuurgebied van Staatsbosbeheer de funderingen aangelegd voor deze giganten. Het wordt spannend! De zichtbaarheid zal enorm zijn. Hoe zullen we dat beleven? Nog even genieten van het landschap zonder en straks trots zijn op de windmolens?
Horizon vervuiling?
De windmolens bij Culemborg en Vianen, zijn weliswaar niet in het kerngebied van het Lingelandschap, maar tonen goed aan hoe ver de optische uitwerking strekt.
Duurzame verstedelijking
Waterschap Rivierenland heeft bij de rioolzuivering in Gorinchem –Oost 2700 zonnepanelen gezet. Met behulp van de zon wordt rioolwater schoongemaakt. Een mooi voorbeeld van directe toepassing die landschappelijk geen negatieve invloed heeft. Het heeft immers een industriële bestemming. Op “de ladder van duurzame verstedelijking” staat dit bovenaan. Volgens deze geldt bij het zoeken naar locaties voor zonneparken: eerst op daken, dan op industriële bestemmingen, enzovoort en pas als laatste op landbouwgrond.
Een dakenwet!
“Daken van bedrijven, dat zijn de aangewezen plekken om zonnepanelen te leggen”, daar is het iedereen over eens, dat moet veel meer worden toegepast. Citaat Rijks adviseur Frans Alkemade: “Er moet een dakenwet komen”. Waarom vallen mij geen grote zonnepanelen op daken op? Wellicht omdat ze op platte daken liggen en niet zichtbaar zijn? Mooi, dat is precies de bedoeling! Of omdat ze er nog zeldzaam zijn? Wel op boeren bedrijfshallen, op de grote schuine dakvlakken, die door hun ligging in het open veld van verre te zien zijn. Een spiegelend oppervlak, weliswaar opvallend maar acceptabel.
Inpassing van zonnepanelen
Openbare gebouwen doen ook mee. Het meest bijzondere vind ik wel de kerk in Leerdam, met de panelen in de vorm van een kruis laat zien dat je er meer van kunt maken dan alleen een functionele noodzaak.
Niet alle daken vol
En dan de steeds groeiende aantal zonnepanelen op daken van woonhuizen. Bewoners grijpen de kans op subsidie aan, willen hun steentje bijdragen aan de energietransitie. Soms lijkt het dat men dan maar op de koop toeneemt, dat het aanzien van het huis er door aangetast wordt. En helaas betekent dit ook een aantasting van het landschapsbeeld. De karakteristieke woonhuizen in onze dorpen en langs de dijken in het rivierengebied zijn onlosmakelijk en bepalend voor dat landschapsbeeld. De vraag rijst of collectieve zonneparken een oplossing zou zijn om verdergaande verrommeling te voorkomen.
“Sunflower”
Recent is een bijzondere vorm van zonnepanelen “gegroeid” langs de dijk. Zonnepanelen in de vorm van een grote bloem, sunflower genoemd. De huiseigenaren maakten de overweging, op het groene dak zonnepanelen leggen, die van verre zichtbaar zijn? De panelen op een pergola om het huis leggen? Neen, dat zou te veel impact hebben op het aanzicht. Men koos voor een verzelfstandiging, op zich een mooi ding. Ik citeer: “ Het verhaal zegt dat we hem mooi vinden qua zonnepanelen en techniek, maar een aanwinst voor het Lingelandschap is het natuurlijk niet, want mooier is helemaal niets neerzetten”. Dit is het dilemma en ook het resultaat.
Panorama Nederland
Panorama Nederland is een toekomstperspectief voor ruimtelijke inrichting van Nederland. Het laat zien hoe de grote maatschappelijk vraagstukken van nu de sleutel kunnen zijn voor welkome, structurele verbeteringen in de toekomst. Het is opgesteld door het college van Rijks adviseurs en werd in december 2018 gepresenteerd aan de minister. Floris Alkemade is rijksbouwmeester en voorzitter van het college van Rijk adviseurs. In een interview met Cobouw 1 januari 2019 zegt hij met betrekking tot energietransitie en het landschap het volgende:
Citaat: “In onze visie winnen we een derde van alle toekomstige energie door te besparen. Isoleren en efficiënter met bronnen omgaan. Een derde is afkomstig van geothermie en aquathermie. En dan is er nog een derde nodig aan elektriciteit, waarvan de helft afkomstig is van windparken op zee. In totaal een zesde van de complete energiebehoefte. Offshore windmolens kunnen voldoende schaalgrootte halen, terwijl ze ver weg staan en ze nauwelijks ziet. De rest van de stroom moet komen van windmolens op land en van zonneparken op daken en gevels. We pleiten voor terughoudend te zijn met de aanleg van zonneparken. Daarmee leg je alleen maar weer een nieuwe industriële laag over het landschap heen. Daar wordt de ruimtelijke kwaliteit niet beter van. Terwijl er zoveel daken onbenut zijn. Wij pleiten voor een speciale dakenwet.”
Uit Cobouw 1 januari 2019, interview met Floris Alkemade
Regie noodzakelijk
De VBL staat achter de roep om regie. De overheid moet haar rol vervullen om initiatieven in goede banen te leiden en te zorgen dat energietransitie niet ten koste gaat van waardevolle landschappen.
Update zonnepanelen Lingegebied
Door onze Vereniging is in 2018 onderkend, dat de transitie naar Duurzame Energie een van de meest urgente kwesties gaat worden als het gaat om behoud van het Lingelandschap. De opwek van duurzame energie via zon en wind gebeurt immers dichtbij én bovengronds. En dat is heel wat anders dan hier en daar een energiecentrale, of die nu gasgestookt, met kolen of met kernenergie wordt gedraaid.
Het windmolenpark Deil en de met zonnepanelen belegde vuilnisbelt van de AVRI in Geldermalsen zijn daar goede voorbeelden van.
Al in het najaar van 2017 bleek, dat energiecowboys niet alleen het Lingegebied bij Tiel-Wadenoyen hadden afgegraasd, maar dat er ook in Geldermalsen, Lingewaal, Leerdam en Buren aanvragen waren binnengekomen om op landbouwgrond zonneparken te mogen aanleggen. In november 2017 heeft de VBL daarom alle gemeentes in het Lingegebied aangeschreven, dat het honoreren van die aanvragen tot verglazing van het mooie rivierengebied zou leiden. De gemeentes moesten –zo was ons dringende verzoek- vooral snel beleid hierop maken.
Er werd ons verzekerd, dat bijvoorbeeld in de nieuwe gemeente West Betuwe eerst beleid met betrekking tot zonneparken zou worden gemaakt. Tot die tijd zou er geen enkele aanvraag worden gehonoreerd.
Dat er toch nog eentje was doorgeslipt, bleek in oktober 2018 toen werd gepubliceerd dat Geldermalsen voornemens was het bestemmingsplan aan te passen t.b.v. Zonnepark Beesd.
Zonnepark Beesd wordt als een apart project besproken.