De Steendert

Staatsbosbeheer (SBB) heeft een aangepast plan ontwikkeld voor de Steendert met ca. 14 hectare bos in plaats van ca. 35 hectare zoals in een eerdere ontwerp.

Waarde van het gebied

Dit natuurgebied tussen Est, Ophemert en Wadenoijen bevat een waardevol cultuurhistorisch landschap. Het gebied kenmerkt zich door open graslanden, kromme wegen, hagen en sloten.

Uit ecologisch oogpunt is een open graslandgebied als De Steendert van grote waarde. Het biedt een habitat voor talrijke zeldzame vogelsoorten en draagt bij aan stabiele koolstofopslag en betere bodemkwaliteit. Bosaanplant kan ook voordelen bieden, zoals bovengrondse koolstofopslag en de komst van andere planten en dieren, maar aaneengesloten bossen zijn in dit specifieke Betuwse landschap ongeschikt en ongewenst.

Staatsbosbeheer (eigenaar van dit gebied) wil echter de inrichting aanpassen om te voldoen aan de vraag om meer bos te realiseren (Bossenstrategie van Rijk en Provincie) en om de biodiversiteit te verhogen. SBB heeft in 2023 een inrichtingsplan opgesteld en dit plan met alle partijen besproken. Voor dit plan was echter geen draagvlak in de gemeenteraad. De gemeente West Betuwe heeft daarom aan Staatsbosbeheer gevraagd het plan aan te passen.

Nieuw ontwerp voor De Steendert

In dit nieuwe ontwerp zal circa 14 hectare nieuw bos en struweel worden gerealiseerd. Hierdoor blijven er meer zichtlijnen open naar de omgeving, wordt een soort coulisselandschap op termijn gecreëerd en wellicht ook meer biodiversiteit, volgens SBB. Staatsbosbeheer denkt nu een zorgvuldig afgewogen plan gemaakt te hebben gemaakt waarbij cultuurhistorie, archeologie, landschap, ecologie en toekomstig beheer zijn meegewogen. Ook is waar mogelijk rekening gehouden met de wensen van omwonenden en betrokkenen.

De toekomst van De Steendert

Alhoewel afgesproken is, in een motie van de raad van West Betuwe over de inrichting van de Steendert, dat gezorgd moet worden dat De Steendert in haar huidige vorm en met het huidige karakter gehandhaafd wordt, kan de VBL zich wel vinden in de aanplant van bos en struweel. Echter in het aangepaste plan zijn andere keuzes gemaakt met betrekking tot de recreatievoorzieningen en wensen vanuit inwoners. Er worden geen wandelpaden meer aangelegd. Er komt ook geen hondenlosloopgebied en geen nieuwe parkeervoorzieningen. Reden hiervoor is dat er meer agrarisch medegebruik blijft in de Steendert, er minder inrichtingsgeld beschikbaar is, en de gemeente niet mee wil werken aan de parkeerplaatsen en voor wandelpaden. Enkele jaren geleden is er een initiatief voor een klompenpad stil komen te liggen. We horen van de gemeente dat Staatsbosbeheer niet mee wil werken aan een klompenpad en we horen van Staatsbosbeheer dat de gemeente niet mee wil werken. Staatsbosbeheer heeft na navraag bij de VBL aangegeven wel mee te willen werken, dit lijkt dus op een misverstand te berusten wat op te lossen moet zijn. In het gehele gebied blijft de huidige situatie met bestaande wandel- en fietspaden gehandhaafd. Honden blijven welkom, mits aangelijnd.

Wat wil VBL?

De VBL wil samen met alle partijen ervoor zorgen dat, met behoud van dit unieke landschap en natuurgebied, bij de nieuwe inrichting van de Steendert wordt uitgegaan van een kwaliteitsimpuls door de aanleg van wandelpaden, parkeervoorzieningen en hondenuitlaatgebieden en dat de  opgave om bossen aan te planten ingezet wordt om de kwaliteit te verbeteren.

Als bospercelen gecreëerd moeten worden in West Betuwe, doe dat dan op vrijvallende landbouwgrond (omdat ook hier een hoop veehouderijen opgekocht gaan worden door de overheid). Maar vervang geen waardevolle natuur voor waardevolle natuur, dat is een ineffectieve manier van investeren.

Visie Staatsbosbeheer voor de ontwikkelingen in De Steendert

“De Steendert is een natuurgebied met een fraai landschap van graslanden, een molen, struweel en een klein bos. Het gebied huisvest diverse riet- en watervogels en bijzondere paddenstoelen. De graslanden kennen echter een lage biodiversiteit en vooral algemeen voorkomende soorten. Staatsbosbeheer wil het gebied een kwaliteitsimpuls geven om zo de biodiversiteit te verhogen. We zien hier een kans voor het realiseren van diverse kleinere bosjes met struweelranden, waarmee er meer afwisseling en diversiteit komt in de natuurwaarden. Hiermee dragen we ook bij aan de Bossenstrategie van Rijk en provincie en aan het vastleggen van CO2. Onze visie voor de Steendert is om een fraai landschappelijk gebied te ontwikkelen met afwisseling van graslanden, struweel en bos, wat resulteert in een toename van biodiversiteit. Daarbij blijft het karakter van de Steendert behouden, met de openheid van het landschap rond de waterplassen, de rietkragen en de molen, en het coulisselandschap met diverse zichtlijnen op de omgeving. Dit project leidt tot een toekomstbestendig en afwisselender gebied voor mens, plant en dier.”

De gemeente West Betuwe bekijkt weer samen met Staatsbosbeheer (SBB) welke  mogelijkheden er zijn om de Steendert toch met bos te beplanten ondanks het verzet tegen deze plannen en de motie van de gemeenteraad op 26 september 2023. In deze motie is uitvoerig ingegaan op de plannen van Staatsbosbeheer (SBB) om De Steendert met bos te beplanten. De gemeenteraad heeft een opdracht gegeven aan het College van B&W om (1) de gevraagde omgevingsvergunning niet te verlenen, (2) geen wijziging van de bestemming toe te laten en (3) zorg te dragen dat De Steendert in haar huidige vorm en met het huidige karakter gehandhaafd blijft. Dat betekent dus behoud van de open kom met weidebouw; dat is dus grasland voor de goede orde, geen extra bomen dus.

Volgens de gemeente is de boodschap van de gemeenteraad en inwoners helder en deze wordt ook gerespecteerd. Het college is daarom samen met SBB aan het onderzoeken of een aangepast ontwerp met minder bosaanleg, met daarin ruimte voor de Bossenstrategie, meer draagvlak kan krijgen. Reden voor de gemeente om hieraan mee te werken is namelijk een opgave om meer bomen te planten om zo meer CO2 vast te leggen, een bijdrage te leveren aan: de biodiversiteit, klimaatadaptatie en verminderen van hittestress.

De gemeente is daarom, nadat de vergunning aanvraag aan SBB is aangehouden, in gesprek gebleven om tot een kwaliteitsslag voor het gebied te komen. Het uitgangspunt wat aan SBB is meegegeven, is het ontwikkelen van een coulisselandschap met meer afwisseling tussen bos en ‘open vensters’ en een ecologische verbetering van dit gebied.

Op 12 september jl. is het uitgewerkte voorstel ambtelijk vanuit diverse disciplines besproken op de grote Omgevingstafel. De opmerkingen en adviezen worden momenteel verwerkt door SBB. Na het verwerken door SBB van de opmerkingen van de grote Omgevingstafel worden de resultaten in een nieuw bestuurlijk overleg besproken.

Binnenkort vindt opnieuw een bestuurlijk overleg met SBB plaats. De verwachting is dat er in januari 2025 een nieuwe plan in een beeldvormende raadsvergadering besproken zal worden. Als er voldoende draagvlak is voor dit plan zal vervolgens het college besluiten op de vergunning aanvraag.

Zorgelijk is dat de volgorde die gemeente kiest. Het lijkt er nu op dat het participatietraject (“wat ben je van plan en wat vindt de omgeving daarvan”) wordt overgeslagen. Terwijl participatie nu juist een belangrijke grondslag is voor de nieuwe omgevingswet. Als je een nieuw plan maakt, moet je dat eerst aan de omgeving voorleggen. De gemeente lijkt deze stap over te slaan. Hopelijk wordt de omgeving niet genegeerd.