Wij als VBL, en met ons vele burgers, maken ons ernstige zorgen over de vervuiling van de grond, het oppervlaktewater en nu ook het grondwater door de toepassing van Hoogovenslakken bij de uitbreiding van het golfterrein The Dutch te Spijk. Hieronder een chronologische overzicht van de gebeurtenissen rondom deze verontreiniging.
Mei 2018: Golfbaan The Dutch in Spijk wilde uitbreiden met 9 holes op een terrein gelegen tussen de ‘oude’ Dutch en de A15-Betuwelijn in. Zij hebben de onderneming Sent One opdracht gegeven om daar de grondwerkzaamheden te verrichten. Op 18 mei 2018 krijgen zij van de gemeente Lingewaal een omgevingsvergunning.
December 2018-Januari 2019: Sent One dacht daar een lieve cent aan te verdienen door afval -LD-staalslakken van Tata Steel- te verwerken op het terrein. Je mag deze giftige zooi namelijk gebruiken als bouwstof, natuurlijk wel onder zeer stringente voorwaarden. Juridisch is daar dus niks mee mis, moreel wel. Sent One dacht weg te komen met het onzorgvuldig verwerken van die giftige staalslakken. Daarmee bespaarde Sent One kosten, die bijdroegen aan de winstgevendheid voor Sent One van dit project.
Maart 2019: Al snel werd ontdekt dat er iets grondig mis was gegaan. De omliggende sloten kleurden giftig blauw. De staalslakken bleken niet op een isolerende onderlaag te zijn aangelegd, grondwater en uitspoelend regenwater bleken zwaar vergiftigd, en kwamen in de omringende sloten terecht.
Het Waterschap Rivierenland damde die sloten af en verpompte het vervuilde slootwater naar een lozingspunt honderden meters verderop in de Linge. Uiteraard een lapmiddel dat niet al te lang had mogen duren. Maar het duurde wel lang! Sinds maart 2019 tot heden verdwijnt dat verpompte water ongezuiverd in de Linge.
Juni 2019: Op 21 mei 2019 stelde de VBL vragen aan het gemeentebestuur over deze kwestie. Daarop kwam op 19 juni 2019 keurig antwoord, dat wij kunnen samenvatten als volgt: Wij konden er niks aan doen. Het heeft onze aandacht, wij moeten nog een hoop onderzoeken. Wij moeten wachten op een voorstel van Sent One.
Oktober 2019: Sinds oktober 2019 is er een onderzoeksrapport beschikbaar van Deltares dat keihard aantoont dat de hoge PH-waarde van dit gifwater (PH-13) en de zware metalen in ieder geval alle organismen doden in het Lingewater. Tot op de dag van vandaag gebeurt dat nog steeds.
November 2019: De Omgevingsdienst Rivierenland adviseert de gemeente West Betuwe om Sent One de staalslakken geheel te laten verwijderen van het perceel en naar elders af te voeren. Het moerassige gebied met een veenachtige ondergrond klinkt namelijk wel erg veel in, zodat de slakken na inklinken van de ondergrond steeds weer in het grondwater wegzakken. Aanvankelijk neemt het gemeentebestuur dat advies over. Maar het eindeloze gepalaver met Sent One, vijf door Sent One aangespannen rechtsprocedures én hun dreigementen failliet te gaan, wekken zoals gezegd de vrees op dat deze dure maar wel degelijke oplossing uiteindelijk tot grote schade voor de gemeente zelf zal leiden.
Oktober 2019-Maart 2020: Sindsdien is er nog vrijwel niets gebeurd om aan de voortgaande vervuiling een einde te maken. Sent One traineerde de boel door de ene rechtszaak na de andere tegen de gemeente West Betuwe aan te spannen. De gemeente reageerde vreesachtig: nog meer onderzoek doen om maar vooral geen flater te slaan. De gemeente wijst wel diverse voorstellen van Sent One hoe de sanering aan te pakken, af omdat deze niet voldoen aan de gestelde eisen.
Eindeloos overleggen, niets laten weten aan de omwonenden, geen persberichten erover uitgeven: zo bang was de gemeente dat Sent One het dreigement dat zij failliet zouden gaan, zouden waarmaken.
Maart 2020: Na veel informele telefoontjes richting de gemeente en na veel vragen aan hen, vooral door Sandor de Kluizenaar, betrokken lid van de VBL en kartrekker in dit dossier, begon in maart het geduld van omwonenden op te raken. Waarom hoorden zij niets? Wanneer ging deze gifberg in hun naaste omgeving nu eindelijk eens opgeruimd worden? Konden zij nog wel groenten eten uit hun moestuin?
Ook de VBL zelf begon het geduld te verliezen. Toen ook omwonenden de VBL begonnen te benaderen werd er besloten om een formeel Verzoek Handhaving bij de gemeente neer te leggen.
April 2020: Inmiddels was het coronatijd geworden, motto: Blijf Thuis! Dat betekende dat het contact met de ongeruste omwonenden voor de VBL ingewikkeld was geworden. Toch slaagden 47 belanghebbende omwonenden erin het Verzoekschrift mede te ondertekenen. Vervolgens werd de barrière van een wegens corona gesloten gemeentehuis genomen om het Verzoek daadwerkelijk in te kunnen leveren.
Op 21 april 2020 werd het Verzoek door Cathrijn Haubrich ingediend.
Mei 2020: Inmiddels was er op 24 april ook een petitie ‘Steun het verzoek handhaving’ online gezet. Het was een van de weinige activiteiten die in deze coronatijd nog mogelijk waren. En met een stormachtig succes! Maar liefst 621 digitale handtekeningen werden er geplaatst. Een teken dat de onrust verder groeide en nog steeds groot is.
Op 25 mei werd door Alexandra Dietzsch de lange lijst van ondertekenaars aan burgemeester Stoop overhandigd. (zie voor de movie daarvan: Lingelandschap op Facebook). Er werd toegezegd dat er spoedig een gesprek tussen de gemeente en VBL gehouden zou worden.
Ook op 25 mei (hoe toevallig!) werd door VBL een antwoord op het verzoek Handhaving ontvangen. Ons verzoek werd geweigerd. We hadden handhaving gevraagd van de verleende omgevingsvergunning, maar we hadden handhaving moeten vragen van het besluit Bodemkwaliteit! Hoe flauw!
Juni 2020: De petitie had kennelijk wel effect gehad. Al snel werd er een Zoom-gesprek belegd door de wethouder Jacoline Hartman en 2 ambtenaren met de VBL. Op 19 juni vond dit gesprek plaats.
Daarbij werd toegezegd om gevraagde onderzoeksrapporten op te leveren en werd beloofd dat de uiteindelijke overeenkomst tot sanering door een derde onafhankelijke deskundige zou worden getoetst als realistisch. Ook werd toegezegd dat VBL het saneringsplan zou ontvangen. Deze toezeggingen zijn op 24 juli niet alle nagekomen.
Juli 2020: Er verschijnt een persbericht dat Hartman namens de gemeente de overeenkomst tot sanering met saneringsplan getekend heeft. Dit saneringsplan is het slechtst mogelijke van de twee opties die voorlagen: 1 volledig verwijderen van de slakken en de vervuiling saneren -zoals de Omgevingsdienst in november 2019 had geadviseerd; 2 de staalslakken blijven op het terrein met wel een dikke onderlaag ter isolatie van het grondwater en ingepakt met een isolerende laag waardoor het regenwater niet meer kan intrekken in de staalslakkenbult.
Pikant is het moment waarop deze overeenkomst wordt getekend. Zes dagen nadat door de gemeenteraad een motie was aangenomen dat de totale kosten van beide opties eerst in beeld gebracht moesten worden voordat tot tekening werd overgegaan. Door ondertekening voordat deze motie was uitgevoerd, is de motie feitelijk overbodig geworden.
En niet alleen dat is pikant te noemen: Hartman tekende namens het gemeentebestuur de overeenkomst één dag voordat zij zou aftreden (overigens om een geheel andere reden).
De burgemeester hield niet op te verklaren, dat deze sanering een uitsluitende bevoegdheid was van B&W, zodat de gemeenteraad daar eigenlijk niets over had te zeggen.
Augustus 2020: Deze kwestie blijft in het vervolg de aandacht vragen van onze Vereniging. Allereerst natuurlijk onze vragen naar de onafhankelijke beoordeling van de nu gekozen variant.
Kunnen de omwonenden gerust ademhalen na die acht eindeloze jaren van sanering? Hoe gerust mag je zijn, dat er vroeg of laat toch weer ingezakte staalslakken met het grondwater in contact komen? Hoe serieus blijft de gemeente toezicht houden en monitoren? Hoe lang is het gemeentebestuur bereid om de tonnen euro’s op te hoesten die dat toezicht houden en monitoren kosten?
Ons landschap blijft plaatselijk nog minstens 8 jaar een grote bende, daar zal niet veel aan te doen zijn. Het is aan onze Vereniging om te bewaken, dat het geen bende voor een nog langere periode zal zijn.